Το ταξίδι του Μουσταφά

Πριν φτάσουμε στην Κύπρο, υποθέταμε ότι οι συζητήσεις στο νησί σχετικά με τη μετακίνηση πληθυσμών, την αναγκαστική μετανάστευση και τα δικαιώματα των προσφύγων θα κυριαρχούνταν πλήρως από το «Κυπριακό Ζήτημα». Ωστόσο, όταν φτάσαμε στο νησί εκπλαγήκαμε όταν διαπιστώσαμε ότι αυτό δεν συνέβαινε. Συναντηθήκαμε και μιλήσαμε με τον Μουσταφά, έναν Κούρδο αιτούντα άσυλο που διαμαρτύρεται στην κεντρική πλατεία Ελευθερίας της Λευκωσίας για την άρνηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων του. Η συγκλονιστική ιστορία του ταξιδιού του Μουσταφά από τη Μέση Ανατολή στη Λευκωσία μας λέει πώς η κληρονομιά της βασανισμένης πολιτικής γεωγραφίας της Κύπρου από τη Λωζάνη προσθέτει μια σκληρή συστροφή στις ιστορίες των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στη Συρία. Υπάρχει λίγη ακαδημαϊκή έρευνα σχετικά με αυτό σε σχέση με την Κύπρο, κάτι που προκαλεί και πάλι έκπληξη δεδομένης της εγγύτητας του νησιού με τη Συρία. Το ζήτημα του τρόπου με τον οποίο οι αρχές θα πρέπει να ανταποκριθούν στα νέα μεταναστευτικά ρεύματα είναι, ωστόσο, σημαντικό στον κυπριακό Τύπο. Για να μάθουμε περισσότερα, πήραμε συνεντεύξεις από δημοσιογράφους, αιτούντες άσυλο και ΜΚΟ που εργάζονται με παράτυπους μετανάστες. Αφού μιλήσαμε με αρκετές ΜΚΟ στην Κύπρο, μάθαμε ότι η εμπειρία του Μουσταφά δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Κάθε ΜΚΟ με την οποία μιλήσαμε είχε αμέτρητες ιστορίες παράτυπων μεταναστών που αντιμετώπισαν παρόμοιους, αλλά διακριτούς αγώνες κατά την άφιξή τους στην Κύπρο.

Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέρος της ΕΕ και ως εκ τούτου ένας επιθυμητός προορισμός για όσους προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τη φτώχεια. Καθώς η Κύπρος είναι νησί, τείνουν να βασίζονται σε λαθρεμπόρους για να φτάσουν σε αυτό. Αυτό έχει γίνει όλο και πιο δύσκολο λόγω της διαχείρισης των συνόρων και των χωρικών υδάτων της ΕΕ και της κατασκευής από την Κύπρο ενός φράχτη 11 χιλιομέτρων συρματοπλέγματος κατά μήκος της υπάρχουσας ουδέτερης ζώνης που περιπολείται από τον ΟΗΕ, με σκοπό τον αποκλεισμό των μεταναστών που φτάνουν στο νησί μέσω του βόρειου τμήματος που ελέγχεται από τον τουρκικό στρατό.[1] Πήραμε συνέντευξη από τον Μουσταφά (δεν είναι το πραγματικό του όνομα), ο οποίος μοιράστηκε την εμπειρία του ταξιδεύοντας από την Τουρκία στη Βόρεια Κύπρο και στη συνέχεια διασχίζοντας την Πράσινη Γραμμή για να εισέλθει στη Κυπριακή Δημοκρατία. Κατά την άφιξή του στην ΤΔΒΚ δεν έλαβε ούτε κατάλυμα, ούτε φαγητό, ούτε χρήματα.

«Το ταξίδι του Μουσταφά από τη Μέση Ανατολή στη Λευκωσία μας λέει πώς η κληρονομιά της βασανισμένης πολιτικής γεωγραφίας της Κύπρου από τη Λωζάνη προσθέτει μια σκληρή συστροφή στις ιστορίες των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στη Συρία.»

Σοκαριστήκαμε όταν ανακαλύψαμε ότι οι ανεπάρκειες στην κυβερνητική υποστήριξη τον ανάγκασαν να πραγματοποιήσει μια τέτοια διαμαρτυρία. Υπάρχουν σημαντικά συστημικά εμπόδια και έλλειψη υποστήριξης για τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες στην Κύπρο. Η παρατεταμένη περίοδος αναμονής προτού οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες μπορέσουν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας και οι επακόλουθοι περιορισμοί στις επιλογές απασχόλησής τους παρεμποδίζουν σοβαρά την ικανότητά τους να ενταχθούν και να στηρίξουν οικονομικά τον εαυτό τους. Παρά τις εισφορές τους στο σύστημα ασφάλισης υγείας, αποκλείονται από τις παροχές του, επιδεινώνοντας την ευάλωτη θέση τους. Οι εργοδότες συχνά διστάζουν να δώσουν εργασία στους πρόσφυγες, περιορίζοντας περαιτέρω τις ευκαιρίες τους. Τέλος,  η ανεπαρκής κοινωνική υποστήριξη από την  κυβέρνηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη άμεσης βοήθειας κατά την άφιξη, αφήνει αιτούντες άσυλο όπως ο Μουσταφά σε επισφαλή θέση. Οι ΜΚΟ μας πρότειναν ότι η εμμονή των αρχών στο «Κυπριακό Ζήτημα» αποσπά την προσοχή από το πιο πιεστικό ζήτημα της φροντίδας των προσφύγων και των αιτητών ασύλου.

Η εμπειρία μας στην Κύπρο μας έδειξε ότι, παρά τις περιπολίες στις θάλασσες και την κατασκευή φραχτών, οι αρχές δεν είναι σε θέση να σταματήσουν τους μετανάστες που φτάνουν στο νησί. Ωστόσο, εκείνοι που έρχονται, όπως ο Μουσταφά, συχνά στερούνται βασικών δικαιωμάτων και ευκαιριών. Αυτές οι συζητήσεις αντικατοπτρίζουν εκείνες αλλού στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν και η βασανισμένη πολιτική γεωγραφία του νησιού δίνει σε αυτά τα δύσκολα ταξίδια μια μοναδικά προκλητική τροπή, ως εκ τούτου, η πολιτική στην Κύπρο έμοιαζε πολύ περισσότερο με την πολιτική στο Ηνωμένο Βασίλειο από ό, τι περιμέναμε.

Οι Felix, Joseph και  Thomas επισκέπτονταν την Κύπρο ως μέρος μιας ενότητας γεωγραφίας προπτυχιακού επιπέδου του Πανεπιστημίου του Newcastle που διδάσκεται από τον καθηγητή Nick Megoran, τον Δρ Craig Jones, τον Δρ Matt Benwell και την Δρ Ingrid Medby. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με αυτό το μάθημα, διαβάστε το blogpost τους.

Σημείωση

[1] Laura Dubois και Adam Samson, «How Europe is paying other countries to police its borders» (Πώς η Ευρώπη πληρώνει άλλες χώρες για την αστυνόμευση των συνόρων της), Financial Times, 11 Απριλίου 2024· Νίκος Θεοδούλου, «Το υπουργείο Εσωτερικών λέει ότι ο αμφιλεγόμενος φράκτης είναι απαραίτητος για την αντιμετώπιση της αύξησης της μεταναστευτικής ροής», Cyprus Mail, 8 Ιουλίου 2022..