Η Τρίχρωμη και η Ημισέληνος

Η Bryony Harris εξετάζει πώς και οι δύο πλευρές του εμφυλίου πολέμου της Ιρλανδίας εκμεταλλεύτηκαν την τελική φάση του Μεγάλου Πολέμου στη Μικρά Ασία.

Ο Δεκέμβριος του 2021 σηματοδότησε την εκατονταετηρίδα της Αγγλοϊρλανδικής Συνθήκης, μιας συμφωνίας που τερμάτισε τον Ιρλανδικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1919-1921), καθιέρωσε τη νότια Ιρλανδία ως κυρίαρχο κράτος εντός της Κοινοπολιτείας των Εθνών της Βρετανίας και πυροδότησε έναν σύντομο αλλά βάναυσο εμφύλιο πόλεμο. Τον Ιανουάριο του 1923 η πρώτη γραμμή διέσχισε τη Λωζάνη, εμπνέοντας διαμάχες στο περιθώριο της τελικής ειρηνευτικής διάσκεψης. Αυτό το διετές «επεισόδιο της Λωζάνης», το οποίο επεκτάθηκε από την ίδια τη διάσκεψη μέχρι την επικύρωση της προκύπτουσας συνθήκης από τη Βρετανία το 1924, έθεσε το νέο Saorstát Éireann (Ιρλανδικό Ελεύθερο Κράτος) με ένα από τα πρώτα μεγάλα διλήμματα εξωτερικής πολιτικής. Σηματοδότησε επίσης μια φευγαλέα (και σπάνια αναφερόμενη) επικάλυψη μεταξύ του ιρλανδικού και του ανατολικού ζητήματος.

Ο αγώνας ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας θα πρέπει να γίνει κατανοητός στο πλαίσιο του «μεγαλύτερου πολέμου» που εκτείνεται πέρα από την ανακωχή του 1918 μέχρι το 1923. [1] Όπως και άλλα μικρά έθνη, η Ιρλανδία υπέστη ταραχώδεις αλλαγές κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, ωστόσο η ιρλανδική έκκληση για ανεξαρτησία ήταν ξεχωριστή..

Ως ο παλαιότερος πυλώνας της βρετανικής αυτοκρατορίας, η Ιρλανδία ήταν ένα κεντρικό συστατικό του αυτοκρατορικού πλέγματος – όπως δήλωσε ο Αρχηγός του Αυτοκρατορικού Επιτελείου, Sir Henry Wilson το 1921 «αν χάσουμε την Ιρλανδία, έχουμε χάσει την αυτοκρατορία». [2] Η πρόγνωση του Wilson ήρθε σε μια εποχή που η Βρετανία πλησίαζε στο αυτοκρατορικό ζενίθ της, αλλά πάλευε με αναταραχές σε όλη την τεράστια παγκόσμια επικράτειά της. Ο ταυτόχρονος Ιρλανδικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας έβλαψε σοβαρά τη διεθνή θέση της Βρετανίας.

Η λύση του Westminster σε αυτή την αντάρτικη σύγκρουση ήταν η αγγλοϊρλανδική συνθήκη. Εν μία νυκτί, η Ιρλανδία έγινε κυρίαρχο κράτος, αλλά σε αντίθεση με τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τη Νότια Αφρική, ο στενός γείτονας της Βρετανίας εισήλθε στην Κοινοπολιτεία υπό την απειλή του πρωθυπουργού Λόιντ Τζορτζ να ανανεώσει τον «άμεσο και τρομερό πόλεμο». Το καθεστώς κυριαρχίας εδραίωσε τη νεφελώδη «οιονεί αποικιακή σχέση» της Ιρλανδίας [3] με τη Βρετανία. Στις μετα-αποικιακές μελέτες, η Ιρλανδία έχει περιγραφεί ως «τόσο μέρος της Ευρώπης όσο και μέρος μιας δυσφημισμένης αποικιακής περιφέρειας», ως «τόσο οικοδόμος όσο και αμφισβητίας του αυτοκρατορικού σχεδίου». [4]

Ήταν η αμφιλεγόμενη διάταξη της Συνθήκης για όρκο πίστης που συνόψισε το παράδοξο της Ιρλανδίας . Τα μέλη της Dáil (κάτω βουλή) και της Seanad (άνω βουλής) έπρεπε να ορκιστούν πίστη στην «Α.Μ. τον βασιλιά Γεώργιο Ε’, τους κληρονόμους και τους διαδόχους του» προκειμένου να καταλάβουν τις έδρες τους στο Oireachtas (ιρλανδικό κοινοβούλιο). Σε απάντηση στον όρκο, σχηματίστηκαν φατρίες υπέρ και κατά της Συνθήκης και ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος.

Ireland’s Lausanne episode

Irish War of Independence 1919-1921
Anglo-Irish Treaty December 1921
Irish Civil War June 1922- May 1923
Saorstát established December 1922
Anti-Treatyites arrive in Lausanne January 1923
Lausanne ratification debates July 1924

«Το «επεισόδιο της Λωζάνης» της Ιρλανδίας – ξεκινώντας με τη διάσκεψη του 1922 και τελειώνοντας με την επικύρωση του 1924 – πρόσθεσε μια διεθνή διάσταση στον εμφύλιο πόλεμο της Ιρλανδίας»

Στο αποκορύφωμα του πολέμου, και τρεις μήνες μετά τη διάσκεψη της Λωζάνης, ιδρύθηκε το υπέρ της Συνθήκης Saorstát και αμέσως ήρθε αντιμέτωπο με την αντισυμβατική (ή «Παράτυπη») δραστηριότητα στη Λωζάνη. Οι υποστηρικτές των συνθηκών έστειλαν έντυπα και λομπίστες στην Ελβετία, συμπεριλαμβανομένης της Ένωσης Υπεράσπισης Γυναικών Κρατουμένων, η οποία διένειμε ένα φυλλάδιο στους αντιπροσώπους που κατηγορούσε το Saorstát για παραβίαση της Σύμβασης της Γενεύης. Μία από τις υπογράφουσες το φυλλάδιο, η Kathleen O’Brennan, αναφέρθηκε από τις μυστικές υπηρεσίες του Saorstát ότι μετέδιδε αποστολές από τον ηγέτη κατά της συνθήκης Éamon de Valera στον Georgii Chicherin στην έδρα της σοβιετικής αντιπροσωπείας στη Λωζάνη. Ο ντε Βαλέρα είχε ζητήσει δάνειο δέκα χιλιάδων λιρών από τη Μόσχα για να χρηματοδοτήσει δραστηριότητες κατά της συνθήκης, δηλαδή μια εκστρατεία καταστροφής περιουσίας. Το αίτημά του απορρίφθηκε.

**SOURCE: gallica.bnf.fr/ Bibliotèque nationale de France**

. . . ακόμη και οι Ιρλανδοί – πόσο αίμα έχουν χύσει για πόσο καιρό για την πατρίδα και την ανεξαρτησία τους;!
Rıza Nur

Ο Rıza Nur πρότεινε αυτό που όλες οι αντιπροσωπείες γνώριζαν ότι ήταν αδύνατο: «Δώστε τους την ανεξαρτησία τους, την πατρίδα τους, εμείς θα δώσουμε στους Αρμένιους τη δική τους αμέσως». Από την πλευρά τους, οι Αρμένιοι ανέφεραν επίσης την Ιρλανδία. Για αυτούς το καθεστώς κυριαρχίας φαινόταν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση στην πλήρη απόσχιση, και μερικοί προσπάθησαν να κάνουν την Αρμενία την «Ιρλανδία της Τουρκίας». [5] Μέσω των αντιπολιτευτικών αρμενικών και τουρκικών αναφορών στη Λωζάνη, το καθεστώς της Ιρλανδίας αποτυπώνεται τακτοποιημένα. Ήταν τόσο το Mazlum Milletler της βρετανικής αυτοκρατορίας όσο και το αυτονομιστικό παράδειγμα.

Η ΑΓΓΛΟΪΡΛΑΝΔΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΠΙΚΥΡΩΘΗΚΕ ΣΤΟ DÁIL ΜΕ 64 ΨΗΦΟΥΣ ΈΝΑΝΤΙ 57. ΑΥΤΟΣ Ο ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΩΣ ΠΩΣ ΨΉΦΙΣΑΝ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ DÁIL (TEACHTAÍ DÁLA Ή TDS)

Δεν μπορείτε να έχετε το κέικ σας και να το φάτε. Δεν μπορείς να είσαι μέσα στην Αυτοκρατορία και έξω από αυτήν. Εάν επιλέξετε να παραμείνετε εντός των ορίων της, τότε δεν πρέπει να γκρινιάζετε εάν οι συνέπειες συνεπάγονται την αναζωπύρωση του χάους της Καλλίπολης.

“The Tricolour and the Crescent”
Éire The Irish Nation, Απρλικιος 26, 1924 [10]

Αποκόμματα εφημερίδων από αντισυμβατικά έντυπα το 1924. Πηγή: Irish News Archive.

Αλλά το Εκτελεστικό Συμβούλιο (EC) του Saorstát ήταν απασχολημένο στα παρασκήνια. Ο Gerard Keown, Ιρλανδός διπλωμάτης και ιστορικός, υπέθεσε ότι η EC είχε εμπλακεί σε μυστικές διαπραγματεύσεις με το Westminster. Πράγματι, η επίσημη αλληλογραφία αποκαλύπτει πώς οι ανώτεροι υποστηρικτές της Συνθήκης στράφηκαν στη Λωζάνη για μετακίνηση με διαβατήρια Saorstát και ως σύγχρονο προηγούμενο για συνοριακές και μειονοτικές διαφορές. Στην πραγματικότητα, εκμεταλλεύονταν το επεισόδιο της Λωζάνης όλο αυτό το διάστημα, για να ασκήσουν συνταγματική πίεση στην αγγλοϊρλανδική συνθήκη.

Η διάσπαση της συνθήκης της Ιρλανδίας σπάνια διεθνοποιείται, αλλά κυρίως εξετάζεται με όρους «εσωτερικής τρέλας». Το άρθρο του Bill Kissane το 2007 σχετικά με τη διεθνή διάσταση του εμφυλίου πολέμου αμφισβήτησε αυτή την αφήγηση υποστηρίζοντας την εκτίμηση της «τρέλας χωρίς». Ωστόσο, η αντίληψη του Kissane για το «χωρίς» επεκτάθηκε μόνο μέχρι την Ευρώπη. Ο πόλεμος της Ιρλανδίας μπορεί να ερευνηθεί μέσα σε ένα πιο παγκόσμιο πλαίσιο, το οποίο εξετάζει επίσης την κορύφωση του Ανατολικού Ζητήματος. Και οι δύο πλευρές της διάσπασης της συνθήκης αξιοποίησαν το επεισόδιο της Λωζάνης για να αμφισβητήσουν την αγγλοϊρλανδική συνθήκη, αποδεικνύοντας τη δυναμική σχέση μεταξύ της περιφερειακής εμπειρίας της Ιρλανδίας και των γεγονότων στην Εγγύς Ανατολή.

ΕΙΚΟΝΑ ΤΙΤΛΟΥ: Saorstát Eireann, Ιρλανδικό Ελεύθερο Κρατικό Επίσημο Εγχειρίδιο. Πηγή: Διοικητικό Συμβούλιο του Trinity College του Δουβλίνου.

Σημειώσεις

[1] John Horne «Η Ιρλανδία στο σταυροδρόμι: 1920-21. Έθνος, Αυτοκρατορία, Διχοτόμηση» (Κεντρική ομιλία, δεύτερο σεμινάριο του Machnamh 100, δεύτερο σεμινάριο, Empire: Instincts, Interest, Power and Resistance, Áras an Uachtaráin, 25 Φεβρουαρίου 2021). https://president.ie/en/diary/details/president-hosts-machnamh-100-seminar/video.

[2] Karine Bigand, «Ireland and the End of Empire» in British Decolonisation, επιμέλεια Richard Davis (Newcastle-upon-Tyne: Cambridge Scholars Publisher, 2013), 9. ProQuest Ebook Κεντρική.

[3] Joep Leerssen, «Irish Studies and Orientalism: Ireland and the Orient,» στο Oriental Prospects: Western Literature and the Lure of the East, eds. C. Barfoot and Theo d’Haen (Ατλάντα: Rodophi, 1998), 161-62, Βιβλία Google.

[4] Leerssen, «Irish Studies and Orientalism», 173, παρατίθεται στο Joseph Lennon, «Irish Orientalism: An Overview,» στο Ireland and Postcolonial Theory, eds. Clare Carroll and Patricia King (Cork: Cork University Press, 2003), 147. Καρίν Μπίγκαντ, 11.

[5] Λέρνα Ekmekçioğlu, «Re-Mix? Συζητήσεις για την Αρμενική Αυτονομία στη Λωζάνη» (έγγραφο εργασίας που παρουσιάστηκε στο εργαστήριο The Forgotten Peace?, διαδικτυακή συνάντηση, 25 Ιουνίου 2021), 2.

[6] «Τελικό κείμενο των άρθρων της συμφωνίας για μια συνθήκη μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας όπως υπογράφηκε», Λονδίνο, 6 Δεκεμβρίου 1921, στο DIFP, No. 214 DE 2/304/1. https://www.difp.ie/books/?volume=1&docid=214.

[7] κ. Maclysaght, Seanad Éireann debate on the Treaty of Lausanne, Thursday, 3 Jul 1924, vol.3, no.11, Tithe an Oireachtais Houses of the Oireachtas.

[8] Andrew Jameson, S deb. Vol. 3 no. 11, 3 Jul, 1924.

Περαιτέρω ανάγνωση

Μπόις, Ντέιβιντ Τζορτζ. «Κεφάλαιο 4 – Πυλώνες της Αυτοκρατορίας: Ιρλανδία και Ινδία, 1914-1949». Σε Decolonisation and the British Empire, 1775-1997, επιμέλεια David George Boyce, 70-107. Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Macmillan Press, 1999.

Keown, Gerard. Πρώτα από τα μικρά έθνη: Οι απαρχές της ιρλανδικής εξωτερικής πολιτικής στα χρόνια του μεσοπολέμου, 1919-1932. Πρώτη έκδοση, Oxford Historical Monographs. Οξφόρδη: Oxford University Press, 2016.

Walsh, Pat. Ο μεγάλος πόλεμος της Βρετανίας στην Τουρκία: μια ιρλανδική προοπτική, 1914-1924. Μπέλφαστ: Athol Books, 2009.009.